अवसरवादको चक्रब्युहबाट पार्टी जोगाउनु पर्छ

आर सी न्यौपाने✍️

आमुख:-एकपटक दक्षिण अफ्रिकी नेता नेल्सन मण्डेलालाई सोधिएछ ‘तपाई यति महान् सफल नेता हुनको पछाडिको प्रेरणाको स्रोत को हो ? उनले जवाफ दिए, ‘मेरो बुबा’ । मेरो बुबा एउटा गाउँको मुखिया हुनुहुन्थ्यो र म उहाँसँगै गाउँ भेलामा जान्थेँ। म बुवाको दुई गुण सधैँ ध्यान दिएर हेर्थेँ। पहिलो, बुवा सधैँ गोलो बनाएर बस्नुहुन्थ्यो, सबैलाई समान रूपमा व्यवहार गर्नुहुन्थ्यो र सहभागी गराउनुहुन्थ्यो । दोस्रो, बुबा पहिला सबैको कुरा सुन्नुहुन्थ्यो अनि अन्तिममा मात्रै आफू बोल्नुहुन्थ्यो। मैले पनि त्यही सिकेँ। मण्डेलाले जसरी अाफ्ना बाबुबाट सुशासनका अाधार मन्त्र सिके र अफ्रिकाको स्वतन्त्रताका साथ समृद्धि पश्कन सफल भए । जसका कारण उनी अमर बन्न सफल भएको दृष्टान्त विश्व जगतको लागि प्रेरणाको स्रोत बनिरहेको छ । मण्डेलाको उक्त मार्गदेशको अनुसरण र कार्य सम्पादनको काैशलताबाट हाम्रो मूलुकको बागडोर हाँक्ने पार्टीहरु तथा सरकारका नेतृत्वहरु एवं संवद्ध सबै पक्षले शिक्षा लिन जरुरी छ । किनकि कोही पनि मानिस दुख भागि नहोउन भन्ने भावको समाजवाद र समवाद सर्वकल्याणकारी समाज /राष्ट्र निर्माणको ध्यय उचित मार्गदेश र दृढ संकल्प विना पूरा गर्न सकिँदैन । यो समवादी र समाजवादी समृद्ध नेपाल निर्माणको ध्यय तथा कार्यभार त्यति वेला मात्र पुरा गर्न सकिन्छ जतिवेला राष्ट्रिय एजेण्डाको जगमा साम्राज्यवाद तथा एकाधिकार दलाल पुँजीवादको घेरा तोड्न सकिन्छ । साम्राज्यवादरुपी घेरा त्यति वेला मात्र तोड्न सकिन्छ जतिवेला साम्राज्यवादी समुन्द्रको आकार ,त्यस भित्रका तरङ्ग हिमशीला तथा चट्टान र वायुको दिशा तथा गति एवं आरोह अवरोहलाई वश्तुगत ढङ्गबाट बुझ्न सकिन्छ ।

विषय विस्तार :- अगुल्ठो नठोसी आगो बोल्दैन भने झै वाद विवाद तथा वहश छलफलको श्रृङ्खलाबाटै वस्तुगत ,अात्मगत जगतका साथै सत्ता तथा पार्टीमा नयाँ आयाम विचार कार्यदिशा संस्लेसित हुदै जीवन र जगत एवं यसका अवयव पार्टी संगठित रुपमा झन नयाँ समृद्ध हुदै रुपान्त्रणको दिशामा अघि वढ्छ । यो विज्ञानको सार्वभाैम नियम हो । यसै संवन्धमा एङ्गेल्स भन्नु हुन्छ, सबै सामाजिक परिवर्तनहरु र राजनीतिक क्रान्तिहरुको अन्तिम कारण मानिसहरुको दिमागमा वा सार्वकालिक सत्य र न्यायबारे मान्छेको श्रेष्ठतर अन्तरदृष्टिमा खोज्ने होइन, परन्तु उत्पादन र वितरणको प्रणालीमा आएको परिवर्तनमा खोज्नु पर्दछ । तिनीहरुलाई प्रत्येक युगको दर्शनमा होइन परन्तु अर्थशास्त्रमा खोज्नु पर्दछ (एङ्गेल्स १९७६) । राष्ट्र र जनताको हितार्थ राज्यको तथा दलको नेतृत्व तहमा रहेका खास गरेर शिर्ष नेतृत्व यी सबै घटना परिघटनाहरुमा जिम्मेदार र जवाफदेहीताका साथ क्रियाशील हुनु समयको माग हो । नेतृत्व पंतिमा कुनै पनि विषयलाइ बुझ्ने बुझाउने सवालमा निरपेक्ष दृष्टिकोण निर्माण किंचित गरिनु हुदैन । कठोपनिषद्को एउटा मन्त्र छ । सहना भवतु सह नौ थुनक्तु तेजस्विनावधीतमस्तु सहवीर्यं करवाहै । सँगै मिलेर बसौँ । सबै मिलेर खाऔँ । सँगै मिली ठुला पराक्रमी काम गरौँ सबै मिली ओजस्वीपूर्ण अध्ययन गरौँ । यसै मन्त्र अनुसार सरकार र पार्टी नेतृत्वहरु सहकार्य र सहचार्यको मार्गमा अविचलित रुपमा चल्ने हो भने एकता र समृद्धि र राष्ट्रिय शक्ति सन्तुलन दुर दराजको विषय होइन । यसै सन्दर्भमा राजनीतिक दल तथा राज्य ब्यवस्था र सुशासनको सवालमा नेकपाका संस्थापक क.पुष्पलाल भन्नू हुन्छ "पार्टी तथा राज्य नीति प्रधान हुनु पर्छ नकि ब्यक्ति प्रधान ।" यस गुढ वीचारबाट के बुझ्न सकिन्छ भने राज्य तथा पार्टी निसन्देह नीति र विधिमा चल्ने हो भने सबै खालका समस्या सहजै समाधान भइ लोक कल्याणको ढोका खुल्न पुग्दछ । यसबाट समाजमा हार्दिकता ,सद्भाव र शहिष्णुताको पार्दुभाव भइ राष्ट्रिय अादर्शको क्षयीकरण हुनबाट जोगिन्छ । अफसोच अाज हाम्रा सबै राजनीतिक पार्टीहरुमा नेतृत्व पंतिले विधि विधान नीति कानून अात्मसाथीकरण गर्न चुक्न पुग्नुको परिणाम सत्ता आशक्तिको चित्त वेहोसी एवं मुर्छित मुद्रामा मूलुकको राजनीति जगडिएको छ । अनसाको सट्टा निरासा , प्रेमको सट्टा घृणा र सत्ता अाशक्ति लोभ लालसा , मोह ,क्रोध ,लम्पसारवाद ,लुटतन्त्र ,कमिसनखोर कलुसित मनोविकार हावि हुँदै गएको त होइन प्रश्न गंभिर छ । यो सत्य हो कि सत्ता मोह आशक्तिले भरिएको आँखाले सत्य कदापी देख्दैन। यस्तै मनोविकारबाट उन्मुक्तिको लागि संस्कृत साहीत्यमा भनिएको छ " कुर्वन्नेवेह कर्माणि जिजिविषेच्छतं सभास् ।" असल काम गरेर अमर हुने दिर्घायु हुने ईच्छा मानवले राख्नु पर्छ । पद प्रतिष्ठा भन्ने कुरा अस्थायी हुन यी कुराबाट ढिलो चाँडो भुत पूर्व हुनै पर्छ । यो वैज्ञानिक मर्म सबैले र खास गरेर अझ राज्यको बागडोर हाँक्ने संवद्धले विशेष रुपमा आत्मसाथ गर्न सक्नु पर्छ । समाजिक न्याय र रुपान्त्रणको दिशामा अभिप्रेरित हुन प्रेरणा प्रदान गर्न दार्शनिक भि.आई लेनिन भन्नु हुन्छ आफैलाई रक्षा गर्न नसक्ने क्रान्तिको कुनै महत्व हुदैन । परन्तु क्रान्तिले आफूलाई रक्षा गर्ने कुरा एकैचोटी सिक्न पनि सक्दैन । यसको अर्थ राष्ट्रको सर्वोपरी हितको लागि सरकार ,दल एवं संवद्ध पक्ष सबै सबै रुपान्त्रणको दिशामा संकेन्द्रित हुनुको विकल्प छैन ।

सिङ्गो व्रहमाण्ड जसरी गतिशील हुन्छ त्यसलाई बुझ्ने वदल्ने विज्ञान मार्क्सवादी विचार तथा राष्ट्रिय अन्तराष्ट्रिय राजनीति पनि विकसीत तथा गतिशील नभईरहन सक्दैन । त्यसैले वाम संक्रिणतावाद, मनोगतवाद, आत्म केन्द्रीत अवसरवाद, वर्गीय आत्मसमर्पणवाद, राष्ट्रिय आत्मसमर्पणवाद जस्ता कलुसित धन्दाबाट मुक्त भई पार्टी र राष्ट्रको लागि उचित एजेण्डा आत्मसाथ गर्न नेकपा ( एमाले ) का सबै नेता ,कार्यकर्ता तथा सरकार थप जिम्मेवार र जवाफदेही बन्नु पर्छ ।

निष्कर्ष :-संस्कृत साहित्यमा भनिएको छ(आशमयं जीवनम्) ।मानव जीवन निरासा होईन आशावादी बनाउनु पर्छ । तसर्थ आफुतिर फर्केर हेर्न सक्नु पर्छ । मन र हृदयलाई शान्त स्थिर बनाई सत्य र निष्ठाको राजनीति पश्कन सके मात्र समृद्धि एवं समुन्नत समाज निर्माण संभव छ । हो राज्य तथा राजनीतिक दलहरुलाइ गलत विचार चिन्तन, सिद्धान्तको वन्धक बनाउनु हुदैन । निगेल काल्डर भन्छन् (जव, प्राधिकार)को नियन्त्रणमा पुग्छ तव विज्ञानको मृत्यु हुन्छ । आफ्ना गुरुहरुको खण्डन गर्न तयार रहने यूवा ब्यक्तित्वहरुको निरन्तर प्रवाहले मात्र यसलाई जीवित राख्छ । ‘सरकार होस या पार्टी प्रणालीलाई, ब्यक्तिगत वा सार्वजनिक जीवनलाई सार्थक र ब्यवश्थित एवं खुला र पारदर्शी बनाउन सक्नै पर्छ । पार्टी र सरकारका काम कार्वाहीलाइ गुण र दोसका अाधारमा समर्थन र रचनात्मक आलोचनाको संस्कार बसाल्नु युक्ति संगत नै हुन्छ । जहाँ समस्या त्यहाँ समाधान गतिशील पार्टीको प्राण हो । कुनै पनि कमी कजोरी उपर वेलैमा निर्मम समिक्षाका साथ कमि कमजोरी हटाउने कार्य गर्न कुनै कसर वाँकी राख्नु हुदैन । राम्रा कामको प्रचार गरेर जस लिने र नराम्रा कामहरुको समिक्षा गरेर सुधारेर सुध्रिएर, सुद्धिकरण गरेर अघि वढ्न सकिन्छ ।मार्क्सवादले जीवन र जगतमा लागु हुने विपरित्वको एकत्वको नियमलाई बुझ्ने र त्यसबाट उत्पन्न हुने अन्तरविरोधहरुलाई एकता, सङ्घर्ष र रुपान्त्रणको श्रृङखलाद्वारा उचित मार्गमा दिशा निर्देश गरी सिङ्गो मानव जातिलाई समृद्ध गराउछ भन्ने मान्यता राख्दछ । जीवन्त पार्टी एकता सङ्घर्ष रुपान्त्रण यिनै आयामहरुको भूमरी, छाल, भङगलाहरु पार गर्दै अघि वढ्छ । इतिहाँस असल कर्मले निर्माण गर्ने हो । त्यसैले पार्टी तथा सरकारलाइ नीति विधिमा चलाउन सबै पक्षका अात्मकेन्द्रित अवसरवादबाट पार्टीलाई मुक्त राख्न नीति प्रधान बनाै ।

अात्म केन्द्रित अवसरवादको चक्रब्युहबाट कम्युनिष्ट अान्दोलनका साथै सिङ्गो राष्ट्रिय राजनीति नीति ,विधि मूल्य मान्यता आदर्श दरो संग पक्डाै । पार्टी एकता भत्काउन परचक्रिको लहै लहैमा माधव ,झलनाथहरुको पनि वेलैमा बुद्धि फिरोस । अध्यक्ष अोली जीले पनि सुझ बुझ र संयमताका साथ समस्या समाधानमा निर्णायक पहलु गरेर राहुल सांस्कृत्यायनको भनाई जस्तै “मागो नही दुनियाँको बदलो”को भाव सिर्जना हुने अवस्था सिर्जना हुन नदिनुस । यसो हुन सकेमा पार्टी एकता मजवुत बनाउदै समृद्ध नेपाल सुखी नेपालीको कार्यभार पूरा गर्न सकिन्छ ।

धन्यवाद ।

लेखक आर सी न्यौपाने नेकपा(एमाले)को युवा नेताको रूपमा परिचित हुनुहुन्छ।